Błąd daty gwarancji wadium.

Sygn. akt: KIO 150/12, Wyrok KIO z dnia 9 lutego 2012 r.

(...) zamawiający nie był uprawniony do wykluczenia odwołującego z postępowania na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2 Pzp, bowiem na moment upływu terminu składania ofert jego oferta była zabezpieczona wadium w formie gwarancji ubezpieczeniowej zapłaty wadium nr (…) z dnia 14 grudnia 2011 r. Zdaniem Izby za oczywistą omyłkę pisarską należy uznać podanie w treści gwarancji w nazwie przedmiotu zamówienia, obejmującego bieżące utrzymanie i pielęgnację zieleni na terenie miasta K. w latach 2012 – 2013 – rejon I, jako końcowej daty świadczenia usług roku 2913 (zamiast 2013). Analogicznie Izba ocenia podanie, jako daty końcowej okresu obowiązywania gwarancji wadialnej, na co wskazuje użycie słów „do”, dnia 13.02.2011 r. (zamiast 2012). Oczywistym - w świetle zasad doświadczenia życiowego - jest, iż data końcowa (w tym przypadku obowiązywania gwarancji ubezpieczeniowej) musi być późniejsza, niż początkowa. Uwzględniając fakt, iż kwestionowana gwarancja wadialna miała stanowić wadium w konkretnym postępowaniu (z treści gwarancji wprost wynika jej cel - „gwarancja ubezpieczeniowa zapłaty wadium” stanowiąca „zabezpieczenie zapłaty wadium” przez odwołującego na rzecz beneficjenta: miasta K. w postępowaniu, którego nazwa także jest podana) nie może budzić wątpliwości, iż wykonawca przedkładał ją, aby zabezpieczyć złożoną przez siebie ofertę wadium w celu skutecznego ubiegania się o udzielenie zamówienia, zatem wyłącznie jako omyłkę pisarską należy potraktować podanie roku 2011 jako końcowego roku obowiązywania gwarancji. Odmienna ocena nie znajduje uzasadnienia ani w treści gwarancji, ani w okolicznościach jej sporządzenia i wniesienia, a także sprzeciwiałaby się zasadom logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, w świetle których dokument gwarancji ubezpieczeniowej zawierający końcową datę obowiązywania wcześniejszą, niż data początkowa pozbawiony byłby sensu.

Zamawiający w punkcie 12 specyfikacji istotnych warunków zamówienia (dalej „siwz”) wskazał wysokość wadium w postępowaniu, które zróżnicował dla poszczególnych części (rejonów). Dla rejonu I, na który ofertę złożył odwołujący, zamawiający określił wadium w wysokości 15.000 zł. Zgodnie z punktem 12.2 siwz formę wniesienia wadium wybiera wykonawca spośród przewidzianych w art. 45 ust. 6 ustawy. Odwołujący wniósł wadium w formie gwarancji ubezpieczeniowej. UNIQA Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. z siedzibą w Łodzi (dalej także „Gwarant”) wystawiło, na podstawie wniosku odwołującego, dokument gwarancyjny nr 953-A306012 z dnia 14 grudnia 2011r.

Zamawiający w punkcie 13 siwz określił termin związania ofertą na 60 dni, a zatem termin ważności gwarancji to przedział czasowy od 15 grudnia 2011 r. do 13 lutego 2012 r. Po złożeniu oferty odwołujący, przeglądając dokumentację, dostrzegł, iż w treść dokumentu gwarancyjnego wkradły się oczywiste błędy pisarskie. Po porównaniu dokumentu wystawionego przez Gwaranta z wnioskiem odwołujący niezwłocznie poinformował o pomyłce cyfrowej przedstawiciela Gwaranta w Kaliszu, a Gwarant w dniu 15 grudnia 2011 r. sporządził stosowny aneks nr 1 do gwarancji nr 953-A306012, stwierdzając, iż skreśla się zapis:

„Gwarancja niniejsza ważna jest w okresie od 15.12.2011 do 13.02.2011”, „ pielęgnacja zieleni na terenie miasta Kalisza w latach 2012-2913 rejon I” wprowadzając zapis:

„Gwarancja niniejsza ważna jest w okresie od 15.12.2011 do 13.02.2012” i „pielęgnacja zieleni na terenie miasta Kalisza w latach 2012-2013 rejon I”.

Poza aneksem Gwarant wystosował zarówno do odwołującego, jak i zamawiającego odrębne pismo z dnia 20 grudnia 2011r., w którym wskazał iż: „stwierdzono ewidentny błąd pisarski w oznaczeniu roku w dacie ważności gwarancji”. Gwarant oświadczył jednocześnie, iż „oczywistym jest, iż zgodnie z warunkami przetargu gwarancja jest ważna, a zaistniała omyłka pisarska nie wpływa w żaden sposób na prawidłowe zabezpieczenie oferty”. Po otrzymaniu wyjaśniającego pisma od Gwaranta, odwołujący w dniu 21 grudnia 2011 r. przedłożył zamawiającemu uzupełniająco oryginał i kopię aneksu oraz wskazał, iż nie ulega wątpliwości, że tak oczywisty błąd pisarski (cyfra) nie może powodować negatywnych konsekwencji, gdyż cel w postaci odpowiedniego zabezpieczenia wadialnego został w pełni zachowany. Nadto odwołujący już wówczas wnosił do zamawiającego, aby złożone dokumenty traktował jako ważne zgodnie z treścią przepisu art. 65 kc, co jednoznacznie potwierdza również oświadczenie wystawcy gwarancji.Odwołujący argumentował, iż przedłożył zamawiającemu własne wyjaśnienie, oświadczenie Gwaranta i aneks nr 1 jeszcze przed wystosowaniem przez zamawiającego jakichkolwiek wezwań do uzupełnień czy wyjaśnień, które następnie licznie kierował do poszczególnych wykonawców w niniejszym postępowaniu. Nie było więc tutaj wolą ani odwołującego, ani Gwaranta doprowadzenie do stanu, w którym zamawiający mógłby obawiać się o rzeczywiste zabezpieczenie wadialne oferty.

Zamawiający nie uwzględnił stanowiska odwołującego i Gwaranta, wykluczając odwołującego na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy oraz odrzucił ofertę odwołującego na podstawie art. 24 ust. 4 Pzp

W uzasadnieniu zamawiający przywołał brzmienie punktu 12.6 siwz, który stanowi: „W przypadku składania przez Wykonawcę wadium w formie gwarancji, poręczenia z ich treści musi jednoznacznie wynikać: nazwa zlecającego, beneficjenta gwarancji, gwaranta wraz z adresami ich siedzib, określenie wierzytelności, która ma być zabezpieczona gwarancją; kwota gwarancji; termin ważności gwarancji, bezwarunkowe i nieodwołalne zobowiązanie gwaranta do zapłacenia kwoty gwarancji na pierwsze pisemne żądanie Zamawiającego w przypadku zaistnienia przesłanek, o których mowa w art. 46 ust. 4a i 5 ustawy”. Na tej podstawie zamawiający uznał, że oferta nie została w prawidłowy sposób zabezpieczona i nie uwzględnił przedłożonego mu stanowiska odwołującego i Gwaranta, które omawiano powyżej.

Wbrew stanowisku zamawiającego odwołujący nie miał wątpliwości, iż w przedmiotowym postępowaniu zastosowanie winny znaleźć również przepisy kodeksu cywilnego, a w szczególności przepis art. 65 § 1 dotyczący wykładni oświadczenia woli. Ze względu na charakter powstałego błędu (pomyłka literowa) niniejszą sytuację należy ocenić odmiennie niż stany faktyczne opisane w przywołanych przez zamawiającego wyrokach Krajowej Izby Odwoławczej, gdyż zdaniem odwołującego skuteczność wadialnego zabezpieczenia wobec treści oświadczeń przedłożonych zamawiającemu nie może być tutaj czynnikiem poddawanym w wątpliwość, a odnieść należy się pomocniczo ewentualnie do samej wykładni. Odwołujący wskazał, powołując wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 20 stycznia 2011 r. w sprawie o sygn. akt KIO 54/11, że „(...) Wykładnia oświadczenia woli stanowi zespół czynności prowadzących do ustalenia znaczenia danej wypowiedzi (P. Machnikowski (w:) Kodeks cywilny..., red. E. Gniewek, s.153). Zgodnie z art. 60 k.c, oświadczenie woli stanowi każde zachowanie się osoby dokonywającej czynności prawnej, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. O tym, czy dana wypowiedź (zachowanie) może być uznana za oświadczenie woli, decyduje ocena uwzględniająca kryteria określone w art. 60. Już ta ocena wymaga interpretacji przy uwzględnieniu reguł wykładni z art. 65 (podobnie P. Machnikowski (w:) Kodeks cywilny..., red. E. Gniewek, s. 153, zdaniem którego badanie, czy dana wypowiedź jest oświadczeniem woli, stanowi pierwszy etap wykładni na gruncie art. 65). Ten punkt widzenia pozostaje w zgodzie z ogólną koncepcją wykładni Z. Radwańskiego. Uważa on, że wykładnia , dotyczy najpierw kwalifikacji danego zachowania, jako oświadczenia woli, a nie tylko ustalenia treści danego oświadczenia. Według tego autora, „nie ma żadnych uzasadnionych racji, aby przyjmować inne metody działania prowadzące do ustalenia treści oświadczenia woli, a inne dla oceny, czy określone zachowanie w ogóle ma walory oświadczenia woli” (Z. Radwański, Zagadnienia ogólne wykładni oświadczeń woli, NP 1986, nr 9, s. 27, 28)”.

Zdaniem odwołującego dla oceny powstałej omyłki literowej zasadniczą kwestią pozostaje ocena, czy Gwarant mógłby uchylić się ze szkodą dla zamawiającego z obowiązku zapłaty wadium. Wobec tak oczywistego stanu faktycznego, za jaki uznać należy irracjonalne omyłki pisarskie w omawianym dokumencie gwarancji wadialnej, najistotniejsze wydaje się być samo stanowisko Gwaranta. Ten natomiast, w celu wyeliminowania jakichkolwiek wątpliwości co do skuteczności wadium, przedłożył na potrzeby niniejszego postępowania odwoławczego dodatkowe oświadczenie z dnia 19 stycznia 2012 r., w którym stanowczo stwierdza, iż „dokument pierwotnej gwarancji jest ważny i w pełni wykonalny na każde żądanie Zamawiającego, a powstałe oczywiste błędy pisarskie nie mogą powodować negatywnych prawnych konsekwencji, gdyż rozumienie treści dokumentu gwarancyjnego powinno być zgodne nie tylko z charakterem dokumentu, ale również z wynikającymi z okoliczności zasadami współpracy gospodarczej i samego sensu wystawienia w/w dokumentu (...)”.

W konsekwencji odwołujący wskazał, iż jego oferta zabezpieczona została wadium w sposób należyty i gwarantujący zamawiającemu zaspokojenie się z przedmiotowej gwarancji w przypadku uchylenia się przez odwołującego od obowiązku podpisania umowy. Podniósł, iż w cytowanym już wcześniej wyroku KIO w sprawie o sygn. akt 54/11, Izba precyzyjnie wskazała, iż „ (...) omyłka poczyniona przez wystawcę gwarancji wadialnej (...) nie powoduje nieważności, czy też w ogóle braku zabezpieczenia oferty w wadium. Zwrócić bowiem należy uwagę na cel, w jakim zostaje ustanowione wadium w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Zgodnie z przepisem art. 46 ust. 4a ustawy - Prawo zamówień publicznych Zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, jeżeli wykonawca w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w art. 26 ust. 3, nie złożył dokumentów lub oświadczeń, o których mowa w art. 25 ust. 1, lub pełnomocnictw, chyba że udowodni, że wynika to z przyczyn nieleżących po jego stronie. W ustępie 5 w/w przepisu ustawodawca wskazał również, że Zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, jeżeli wykonawca, którego oferta została wybrana: odmówi podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie, nie wniesie wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy, zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego stanie się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy. Powyższe, jednoznacznie wskazuje na charakter wadium, które można odczytywać, jako zabezpieczenie Zamawiającego przed nieuczciwym, nierzetelnym wykonawcą oraz przed ewentualną zmową wykonawców w celu uzyskania zamówienia publicznego”.

Odwołujący, biorąc pod uwagę okoliczności faktyczne, nie budzące wątpliwości stanowisko waranta w zakresie skuteczności zabezpieczenia oraz brzmienie obecnych przepisów ustawy wyraził pogląd, iż na aprobatę zasługuje wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 30 lipca 2009 r. (sygn. akt KIO/UZP 930/09), w którym Izba wskazała, iż: „(...) nie ma możliwości poprawienia omyłki pisarskiej w dacie wystawienia gwarancji ubezpieczeniowej na etapie oceny ofert, gdyż ustawa Pzp nie daje takiej możliwości. Niemniej jednak, w tym konkretnym stanie faktycznym, należy zastosować wykładnię z art. 65 kc, który to przepis wskazuje, iż oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. (...) Niewątpliwym jest, iż w niniejszym stanie faktycznym zamiarem stron (Odwołującego i gwaranta - PZU SA) było zawarcie umowy celem przedłożenia dokumentu gwarancji ubezpieczeniowej w postępowaniu o zamówienie publiczne, w którym Odwołujący chciał wziąć udział. Tym samym stwierdzić należy, iż nie można interpretować wykładni oświadczeń w sposób oderwany od woli stron faktycznie wyrażonej w treści zawartej umowy.

Dlatego też Izba stwierdziła, iż błąd w dacie wystawienia gwarancji ubezpieczeniowej, w sytuacji gdy gwarancja ubezpieczeniowa została złożona przed terminem składania ofert, nie może stanowić podstawy do uznania, iż przedłożona gwarancja ubezpieczeniowa jest wadliwa”.

Dalej odwołujący podkreślił, iż po analizie przywołanych w uzasadnieniu przez zamawiającego przykładów z orzecznictwa, nie negując zawartych w nich tez, zauważyć trzeba, iż odnoszą się one do odmiennych sytuacji faktycznych, a przywołany wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 1995 r. w sprawie o sygn. II CRN 123/95 opisuje zupełnie inne okoliczności faktyczne i prawne. Przedstawione orzeczenia odnoszą się w różny sposób najczęściej do treści gwarancji, jednak nie podejmują tematu oczywistej omyłki pisarskiej dotyczącej daty, czy poszczególnej cyfry widniejącej na dokumencie.

Tym samym nie sposób stwierdzić, iż w okolicznościach faktycznych sporu zaistniałe omyłki pisarskie (mogące wynikać choćby z faktu, iż na klawiaturze komputerowej mylnie podane cyfry tj. 9 zamiast 0 (w przedmiocie zamówienia) oraz 1 zamiast 2 (w dacie obowiązywania gwarancji) bezpośrednio ze sobą sąsiadują, nie mogą stanowić podstawy do uznania, iż przedłożona wraz z ofertą przez odwołującego gwarancja ubezpieczeniowa jest wadliwa. Za możliwością kwalifikacji błędu w gwarancji wadialnej jako oczywistej omyłki pisarskiej opowiedziała się Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia z dnia 30 lipca 2009 r. (sprawa o sygn. akt: KIO/UZP 930/09) uznając, iż błędne oznaczenie daty wystawienia gwarancji należy w okolicznościach wówczas rozpoznawanej sprawy uznać za omyłkę pisarską nie rzutującą na prawidłowość wniesienia wadium. Zważywszy przedstawioną przez Izbę argumentację trzeba podkreślić, iż oferta odwołującego przez cały okres związania ofertą była zabezpieczona wadium, co prowadzi do stwierdzenia, iż zamawiający wykluczając odwołującego z postępowania naruszył art. 24 ust. 2 pkt 2 Pzp w zw. z art. 65 kc. Tym samym oferta odwołującego nie jest z mocy prawa uznana za odrzuconą (art. 24 ust. 4 Pzp) i powinna podlegać badaniu i ocenie. Bezprawne wykluczenie odwołującego z postępowania naruszyło zasadę uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców (art. 7 ust. 1 Pzp) oraz doprowadziło do wyboru oferty najkorzystniejszej wbrew przepisom ustawy. Odwołujący nie wykazał naruszenia przez zamawiającego art. 5 kc.

Powrót